Uitkomsten
De juridische implicaties van de nieuwe risicobenadering variëren naargelang de omstandigheden in het individuele geval, maar het evenwicht tussen een rechtmatige, efficiënte, effectieve en aanvaardbare benadering moet worden gewaarborgd. Dit project adviseerde over de transitie van de veiligheidsnormen in de Omgevingswet en het wettelijk kader om een rechtmatig, efficiënt, effectief en acceptabel waterbeheer te beoordelen. Verschillende academische en professionele papers over de juridische implementatie van de nieuwe overstromingsrisiconormen tonen de bijdrage aan het algehele All-Risk-project, zoals het boek over Foreshores dat zich richt op juridische implementatie. Ten slotte is al deze kennis via workshops en webinars gedeeld met de eindgebruikers, onder meer gericht op waterveiligheid gerelateerd aan andere beleidsterreinen, zoals natuurbehoud.
Leden van het team (van links naar rechts): Herman Kasper Gilissen, Frank Groothuijse, Willemijn v. Doorn-Hoekveld en Marleen v. Rijswick. Monica Lanz (in de contactgegevens)
Motivatie en uitdagingen
Als team pakken we vragen aan die ontstaan rondom de ‘Waterwet’ en de toekomstige ‘Omgevingswet’. In deze wetgeving wordt het bestuur en beheer van water geregeld, en in het bijzonder de implementatie van de nieuwe -op de risicobenadering gebaseerde- normering van waterveiligheid. Wij zijn geïnteresseerd in de wijze waarop de overheid vorm geeft aan de daarmee samenhangende publieke taken en de manier waarop wet- en regelgeving verschillende belangen beschermd. De juridische uitdagingen die ontstaan bij de implementatie van de nieuwe normering vloeien vaak voort uit tegenstrijdige belangen en verantwoordelijkheden van stakeholders. Daarnaast is er behoefte aan een meer geïntegreerde waterveiligheid met een evenwicht tussen rechtmatigheid, effectiviteit, efficiëntie en aanvaardbaarheid. Het onderzoek voor All-Risk heeft voor ons dan ook een bijzondere betekenis omdat het gaat om de veiligheid van alle mensen in Nederland die achter dijken wonen. We voelen ons vereerd om hieraan bij te dragen!
Doel van het onderzoek
Vanuit deze gedachte richt ons onderzoek zich op wat de wettelijk verplichte normen voor waterveiligheid betekenen voor de Nederlandse waterschappen. Welke juridische strategieën kunnen ze toepassen om bij te dragen aan de implementatie daarvan?
Onderdelen van ons onderzoek. Het bovenste schema is overgenomen uit het document Handreiking Voorlanden. Bron foto's: links door https://eemsdollard2050.nl/ en rechts door Marleen van Rijswick.
Innovatieve componenten
We hebben een beslisschema ontwikkeld met verschillende juridische strategieën waarmee waterschappen de gebieden die grenzen aan dijken -de voorlanden- kunnen laten bijdragen aan de bescherming tegen overstromingen (bovenste figuur). De keuze tussen een actieve, passieve of geen reguleringsstrategie hangt in hoge mate af van: (1) het effect van de vooroever op de waterveiligheid, en (2) de ontwikkelingen van deze gebieden die het overstromingsrisico kunnen vergroten, zoals natuurlijke fysieke processen en menselijke activiteiten. De keuze kan, afhankelijk van de omstandigheden van het geval, via publiekrecht (regelgeving) of via civiel recht (contracten) geïmplementeerd worden.
In de casus ‘Dubbele Dijk’ (foto linksonder) hebben we het Waterschap Noorderzijlvest geadviseerd over de verdeling van wettelijke verantwoordelijkheden. Dit innovatieve dijkconcept is onderdeel van een dijkversterking in het Waddenzeegebied. De Dubbele Dijk draagt niet alleen bij aan waterveiligheid maar is ook geschikt voor natuur, landbouw en recreatie. Via interactieve workshops (foto rechtsonder) geven we verder algemeen advies samen met andere juridische specialisten van ons programma (Soppe Gundelach Advocaten en Element Advocaten) aan cases die voortkomen uit de AllRisk-projecten (A t / m D).
Relevant voor wie en waar?
Ons onderzoek is relevant voor alle stakeholders met verantwoordelijkheden in de hoogwaterbescherming (zoals waterschappen, provincies en het ministerie van I&W). Zij kunnen onze bevindingen gebruiken om hun verantwoordelijkheden op een rechtmatige manier in te vullen.
Locaties van een aantal cases waarin wij hebben geadviseerd
Voortgang en toepassing
Er is een verschil tussen de resultaatsverplichting en de inspanningsverplichting om de nieuwe normen voor waterveiligheid te realiseren. Ons onderzoek naar de (nieuwe) wetgeving toont aan er een resultaatsverplichting geldt ten aanzien van de hoogwaterbescherming. De Omgevingswet voorziet maar in een paar gelimiteerde uitzonderingen. Dat de overheid verplicht is om de normen te realiseren zorgt voor rechtszekerheid (en helderheid over aansprakelijkheid).
Wij hebben een framework ontwikkeld dat voortbouwt op bestaande assessment methoden en design-principes voor een veerkrachtige, efficiënte en legitieme flood-risk governance. Tot dusver heeft het advies voor de Project Overstijgende Verkenning (POV Voorlanden) geresulteerd in een juridisch achtergrond document (Juridisch Achtergronddocument Voorlanden) en een bijdrage aan de Handreiking Voorlanden. Als u geïnteresseerd bent in de juridische aspecten van de implementatie van de nieuwe risico benadering, nodigen we u uit om verder te lezen op de output-pagina.
Aanbevelingen van All-Risk:
- Bij waterveiligheid is het belangrijk om een goede balans te vinden tussen (legale)zekerheid en flexibiliteit om innovaties te stimuleren.
- Voor concrete projecten moet het doel (hoe aan de normen te voldoen) worden geïdentificeerd, moeten wettelijke verantwoordelijkheden van overheden duidelijk zijn en moeten overheden weten welke beleidsinstrumenten beschikbaar zijn en hoe deze het beste kunnen worden ingezet.
- In veel gevallen wordt de wet met angst benaderd, hoewel de wet voldoende manoeuvreerruimte biedt om een diversiteit aan innovatieve projecten te realiseren.
Last modified: 29/12/2021
Contributing researchers
Monica Lanz
Universiteit Utrecht
Willemijn van Doorn-Hoekveld
Universiteit Utrecht
Contributing partners
Nieuwe normering voor waterveiligheid vanuit een juridische
Door vragen uit de praktijk te onderzoeken, lichten wij de ´building blocks´ uit die het recht biedt om de waterveiligheid te verbeteren.
Monica Lanz
Universiteit Utrecht
Willemijn van Doorn-Hoekveld
Universiteit Utrecht
View storyline Project outputs
Advies om de juridische status van waterveiligheidsnormen onder de omgevingswet
Het huidige recht geeft niet altijd duidelijk antwoord op vragen die in de praktijk bestaan, maar dit staat de realisatie van een dergelijke innovatie meestal niet in de weg.
19/03/2021 by Willemijn van Doorn-Hoekveld et al.
Bevat: Report
Kroniek aansprakelijkheid en schadevergoeding in het waterbeheer
Schadeclaims en het waterbeheer zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zowel aansprakelijkheid en schadevergoeding als gevolg van onrechtmatige als rechtmatige daad komt aan bod. Ook zullen wij per deelonderwerp aangeven welke veranderingen de Omgevingswet, waarvan de inwerkingtreding nog steeds is voorzien op 1 januari 2021, met zich zal brengen.
24/03/2020 by Willemijn van Doorn-Hoekveld et al.
Bevat: Publication open access journal
Handreiking Voorlanden en Juridische aandachtspunten
Dit onderzoek draagt bij aan de totstandkoming van een beslisschema om tot de ‘beste beslissing in de gegeven omstandigheden’ te komen.
05/04/2018 by Herman Kasper Gilissen et al.
Bevat: Report
- W.J. van Doorn-Hoekveld, H.K. Gilissen, F.A.G. Groothuijse & J. Kevelam, ‘Kroniek aansprakelijkheid en schadevergoeding in het waterbeheer’, Overheid en Aansprakelijkheid 2020/5, p. 11-25.
- W.J. van Doorn-Hoekveld, H.K. Gilissen, F.A.G. Groothuijse & H.F.M.W. van Rijswick (2020) ‘La gestion du risque d’inondation aux Pays-Bas: une touche d’innovation sur une solide base de tradition et d’expertise‘, Pour Mémoire 21.
- W.J. van Doorn-Hoekveld, H.K. Gilissen, F.A.G. Groothuijse, H.F.M.W. van Rijswick, ‘Je maintiendrai! Met de wettelijke normering van waterveiligheid in Nederland’, Tijdschrift voor Omgevingsrecht en Omgevingsbeleid 2019:2, p. 155-164.
- W.J. van Doorn-Hoekveld, H.K. Gilissen, F.A.G. Groothuijse, H.F.M.W. van Rijswick, ‘Meer zoden aan de dijk met de resultaatgerichte normering van waterveiligheid in de Omgevingswet’, Tijdschrift voor Bouwrecht 2019/165.
- H.K. Gilissen, W.J. van Doorn-Hoekveld, bijdrage aan ‘H.6 Juridische Borging’ (p. 82-89) bijdrage in: N. Roode, B. Maaskant & M. Boon, Voorlanden, Krimpen aan den IJssel: Efficiëntia 2019.
- H.K. Gilissen, F.A.G. Groothuijse, W.J. van Doorn-Hoekveld &. H.F.M.W. van Rijswick, ‘De nieuwe systematiek van veiligheidsnormering voor primaire waterkeringen: niet eenvoudiger, wel beter’, Tijdschrift voor Bouwrecht 2017/142.
Advisory reports
- W.J. van Doorn-Hoekveld, H.K. Gilissen, F.A.G. Groothuijse & H.F.M.W. van Rijswick (18-02-2019), ‘Advies: Beheer ‘tussengebied’ van het project dubbele dijk’, Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law, Utrecht University.
- W.J. van Doorn-Hoekveld, F.A.G. Groothuijse, H.K. Gilissen & H.F.M.W. van Rijswick (14-05-2018), ‘Juridische quick scan: uitzonderingen bij waterveiligheidsnormen in het besluit kwaliteit leefomgeving’, Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law, Utrecht University.
- W.J. van Doorn-Hoekveld, H.K. Gilissen, F.A.G. Groothuijse & H.F.M.W. van Rijswick (01-02-2018), ‘Advies: De juridische status van waterveiligheidsnormen onder de omgevingswet, een inventarisatie van voor- en nadelen van een kwalificatie als resultaats- of inspanningsverplichting’, Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law, Utrecht University.
- H.K. Gilissen, W.J. van Doorn-Hoekveld &. H.F.M.W. van Rijswick (05-04-2018), ‘Voorland en veiligheid – Juridische aandachtspunten bij het betrekken van voorlanden in de beoordeling, het ontwerp en het beheer van primaire waterkeringen’, Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law, Utrecht University.
Evenementen
13/10/2021
Reflectie: Verder kijken dan versterken
De uitvoering van grootschalige infrastructuurprojecten voor waterveiligheid vraagt om een goed samenspel tussen waterbeheerders, gemeenten, grondeigenaren en maatschappelijke organisaties.
17/05/2021
Reflectie: Dubbele dijken - dubbel beschermd en dubbel verantwoordelijk?
Tijdens het All-Risk webinar werden de vragen behandeld hoe een dubbele dijk kan bijdragen aan de waterveiligheid, en hoe het zit met de verdeling van waterbeheerverantwoordelijkheden tussen overheden bij dit concept. In de reflectie hieronder vindt u wat er uit de discussie tussen wetenschap en praktijk is voortgekomen.
Nieuws
Deel uw mening om een beter begrip te krijgen van de governance van dijkversterkingsprojecten – vul de enquête in
28/09/2020 door Emma Avoyan
Bent u op dit moment betrokken of heeft u waardevolle ervaringen met betrekking tot één van de HWBP projecten? In dat geval kunt u...
